روایت و شرح مختصری از انواع آن

از آنجا که «روایت» در مبداء، از حوزه های ادبی بیان می شود و اکنون در دنیای visual (بصری) راه پیدا کرده است؛ در این بخش خواهان توضیحاتی مختصر از مبحث گسترده روایت در فیلم می باشیم تا شاید، جوابی در راه رسیدن ما به مقصد باشد.

علیرضا آسیابانسه‌شنبه 19 اسفند 1399 | 4 سال پیش1. روایت در فیلم چیست؟ منظور از "روایت" تبیین روشی است که طی آن، رویدادها و حوادث داستان فیلم سازماندهی می شود و عملاً به بررسی و تحلیل ساختار رویدادها با شیوۀ نقل داستان می پردازد. به معنی دیگر، در وهله های نخست فیلم داستانی، به جنبه راویتشان توجه می شود و موارد دیگر آن فیلم داستانی در مراتب بعدی قرار می گیرند و این دو از هم جدایی ناپذیر نیستند. شایان ذکر است با دیدن فیلم، صرفاً یا مستقیماً داستان نمیبینیم، بلکه ما تصاویر، صداها، اشیاء را می بینیم و می شنویم و از این ها، دنیای داستانی می سازیم. (اوحدی،1391: 12). ادوارد بر انیگان (1992): تعریف ساده و مفیدی را برای روایت فیلم پیشنهاد کرده است: "روایت روش سازماندهی داده های مکانی و زمانی به شکل زنجیره علت و معلولی هستند. این ها رویدادهایی، با یک آغاز، میانه و پایان می باشند؛ و همین دربرگیرنده ی نوعی قضاوت در مورد ماهیت آن رویدادهاست." (انوشه،1376: 869) روایت از دیدگاه "آرتر دانتو"، نتیجۀ حاصل از جایگزین شدن موارد عینی و متعین به قوانینی است که ناظر بر تعامل های عِلی اند. فرمول بندی دانتو به شرح این مسئله می پردازد که چرا نمی توان با منطق یک روایت داستانی، صرفاً از راه تأکید بر اینکه فلان رویداد اتفاق نیفتاد جَدل کرد. علت این است که شرح وصفی که هر روایت از داده ها به عمل می آورد، با بازنمایی فضا و زمان، با آنچه اتفاق افتاده به عنوان مقدمه ای برای قوانین کلی آغاز می شود. (واحدی، 1391: 119) روایت مجموعه ای از رویدادهای مرتبط باهم در قالب منطق عِلی و معلول است. منطق روایی علت و معلول به انگیزه نیازها و خواسته های شخصیت هابه وجود می آید. با عنایت به نظر تودورف دربارۀ جریان سه مرحله ای روایت یعنی : 1. موقعیت تعادل یا موازنه، 2. اختلال تعادل به واسطۀیک رویداد 3. اقدامی موفق در جهت برقراری مجدد تعادل. می توان گفت که روایت ها در قالب: (یک "آغاز" موقعیت تعادلی اولیه، "میانه" اخلال تعادل و یک "پایان"برقراری مجدد تعادل)، ساختار می پذیرد. (واحدی، 1391: 191-190). 2. هدف شناسی روایت روایت، به طورکلی می کوشد که ساختار عمقی نهفته در زیرلایه ی سطحی آثار هنری را آشکار سازد. مثلاً یک رمان ممکن است به صورت فیلم دربیاید، ولی درعین حال که بافت سطحی آن به کلی تغییر می کند، فرم روایتی آن، یک طرح مشخص و یک شکل قابل شناسایی را حفظ خواهدکند. یکی از اهداف روایت آن است که این فرم های مشترک روایت در هنرهای مختلف را مثلا ًادبیات داستانی و فیلم داستان، شناسایی و تضادهاو همانندی های آن را موردبررسی قرار دهد. 3. عناصر غیر روایتی در فیلم کریســتین تامپســون ایــن عوامــل را اطلاعاتــی "اضافــی" می داند کــه بــه لحاظ ادراکی قابلت شــخیص هســتند، اما نمی تــوان آنها را در الگوهــای روایتــی یــا سبک شــناختی قــرارداد. از ایــن عناصــر اضافــی نمی توان یک جهان داســتانی آفرید، اما "عناصر اضافــی" ممکــن اســت در ارائــه شــکل کلی فیلــم نقش مفیــدی ایفا کننــد. او می گویــد: «ادرا ک یــک فیلم کــه ادراک عناصــر اضافی آن را نیــز در بردارد، مســتلزم آ گاهــی از ســاختارهایی می باشد کــه در فیلم در کار اســت. (بوردول،137: 113). بنابرایــن می تــوان گفــت کــه عناصر غیــر روایتی، نقــش مهمی در بیــان زیبایی شناســانه فیلــم بــازی می کننــد. البتــه این عناصــر تنها بخشــی از شگردهای ســبک گرایانه فیلم را تشــکیل می دهند. شکل پرداخــت ایــن عناصــر و تکنیک های به کار گرفته شــده برای نمایش آنهــا، بــه صورتــی نا گهانــی تماشــا گر را تحــت تأثیــر قــرار داده و او را وامی دارنــد تــا لحظه ای از دنیای معمولی و عــادی فیلم کناره گرفته و در اعمــاق وجود شــخصیت ها یــا دنیای درونی آنها غوطه ور شــود. 4. اگر می خواهید روایت شاعرانه باشد. می توان گفت که روایت های شاعرانه ی امروز خصوصیاتی دارند که آنها را از شعرهای روایی گذشته تا حدود زیادی ممتاز می کند. وقوف و تسلط آگاهانه ی شاعر امروز بر گونه (ژانر) های ادبی گوناگون و ساختارهای مستقل اورا ترغیب می کند به شکلی بدیع از شعر برسد که در آن هم سهم شاعرانگی محفوظ باشد و هم ساختار منسجم که هنرمندانه گونه های دیگر را در خود بپذیرد. از این رو «روایت شاعرانه» جسم کالبدی با دو قلب تپنده دارد: یکی با تجربه کشف و شهود و تخیل، و دیگری با منطق ساختار و روایت، که پا به پای هم برای ساختن ژانری متعادل حرکت می کنند.آن گونه که اخوان می گفت : «من روایت را به حد شعر اوج داده ام اما شعر را به حد روایت تنزل نداده ام.» (کاخی، 1389: 299). 5. روایت و نظریه ها 1.5 ارسطو در کتاب "فن شعر" ارسطو، قطعاتی یافت می شوند که مربوط به روایت داستانی هستند. ازنظر ارسطو، آثار ادبی، تقلیدی از واقعیت هستند. او همچنین معتقد است که سه مؤلفه مهم در خصوص تقلید باید موردبررسی قرار گیرد. وسیله تقلید، موضوع تقلید و روش تقلید. الف) وسیله تقلید ازنظر ارسطو برخی هنرها صرفاً از زبان بهره می گیرند؛ حال آنکه هنرهای دیگری هستند که ابزار وسایل دیگری را برای تقلید به خدمت می گیرند. مثلاً در نظم و نثر، هنرمند از وسیله زبان سود میجوید و یک مجسمه ساز از خمیر و گل مجسمه سازی. در یک قیاس امروزی باید گفت در سینما و تلویزیون، فیلم از ابزاری چون کاراکتر، صحنه آرایی، صدا، موسیقی و عناصر متعدد دیگری بهره می برد. (ارسطو، 1337: 68-69). ب) موضوع تقلید به عقیده ارسطو، موضوع تقلید، اعمال و کردار آدمی است.کردارآدمی نیز یا نیک است و یا بد. و آدمیانی که رفتارشان موضوع تقلید است باید یا از ما بهتر باشند یا بدتر و یا چنان باشند که مائیم. (ارسطو، 1337: 46). ج) روش تقلید ازنظر ارسطو، هر موضوعی را می توان با وسیله ای یکسان به سه طریق تقلید کرد الف: به صورت داستان و ممکن است از زبان اشخاص ساختگی، پرداخت شود. ب: راوی، آن موضوع را زبان خود روایت کند. ج: موضوع داستان درصحنه نمایش به عمل آید. (ارسطو، 1337: 50-51). 2.5 ژرار ژنت «مسئله ی زمان» از سوی ژرار ژنت وارد مباحث روایت شناسی شد. بر اساس آرای او مسئله ی زمان از سه دیدگاه حائز اهمیت است. توالی زمانی رخدادها، تفاوت میان طول مدت روایت و مدت زمان داستان و امکان تکرار شدن رویدادی که فقط یکبار اتفاق افتاده است. (بی نیاز،1387: 105). 3.5 ویکتور شکلوفسکی این نظریه پرداز روسی صناعت آشنازدایی یا بیگانه سازی را در روایت مطرح کرد. منظور او از این صنعت، از یکسو «کاربرد ابزار و روش های کلی روایت» و از طرفی دیگر، کاربست «مفاهیم غیرمتداول» بود. (مارتین،1382: 29-30). 4.5 رولان بارت راوی را در پیوندی نزدیک و ناگسستنی باشخصیت مطرح می کند. ازنظر او اگرچه مفهوم شخصیت و راوی تا حد زیادی با هم تلاقی دارند اما او مفهوم شخصیت را به سطح داستان و مفهوم راوی را به سطح پیرنگ مربوط می سازد. (لوته،1386: 102). دسته‌بندی آموزش کلید‌واژه روایت در فیلم هدف شناسی روایت عناصر غیر روایتی در فیلم روایت شاعرانه روایت و نظریه 32K بازدید

پروین سپاسگزارپنجشنبه 21 اسفند 1399 | 4 سال پیش