تاریخچه گرمسار

شهرستان گرمسار در غرب استان سمنان و در فاصلهٔ ۱۱۰ کیلومتری از جنوب شرقی استان تهران قرار دارد.

  • تاریخچه گرمسار
  • تاریخچه گرمسار
دریاچه کویر سه‌شنبه 6 اسفند 1398 | 5 سال پیشتاریخچه شهرستان گرمسار(۱) در غرب استان سمنان و در فاصلهٔ ۱۱۰ کیلومتری از جنوب شرقی استان تهران قرار دارد. همسایگان گرمسار از سمت شمال، شهرستان‌های فیروزکوه و دماوند، از شرق، شهرستان آرادان و کویر مرکزی ایران، از جنوب، پارک ملی کویر و از غرب، شهرستان ورامین و استان قم هستند. نام این شهرستان در زمان اشکانیان به دلیل نزدیکی به کویر و پست‌تر بودن نسبت به مناطق همجوار خود، خواران بوده است و پس از آن، اهالی سمنان نام خواره یا خوار(۲) را به آن دادند. در اوستا از خوار یاد شده است و در کتیبه‌های آشوری نیز این منطقه را خوارا نامیده‌اند که دماوند و سوادکوه کنونی از توابع آن بوده‌اند. خوار در زمان فرمانروایی مادها، بخشی از ایالت پارت و جداکنندهٔ دو ایالت پارت و ماد از یکدیگر بود. این شهرستان در دوره‌ای از پادشاهی ساسانیان جزو قومس(۳) و در دوره‌ای تابع ری بوده است. سرانجام پس از اسلام، خوار با نام خوارری، یکی از شهرستان‌های بنام ری شد. مردم خوار به زبان پارسی و در برخی مناطق به زبان تات(۴) سخن می‌گویند، اما در برخی از روستاهای این شهرستان زبان‌ها و گویش‌های دیگری همچون زنجانی، ترکی، لری و کردی نیز به طور پراکنده به گوش می‌خورد، زیرا به مرور زمان و به دستور حاکمان وقت، مردمانی از زنجان، لرستان، گیلان و استان‌های دیگر به این خطه آمدند. البته این مهاجرت‌ها گاه به دلایلی دیگر همچون تبعید، شرایط اقتصادی نامناسب و جنگ انجام می‌گرفت و از این رو، خوار را جزیرهٔ اقوام نیز می‌دانند. خوار در دوره‌های زمانی مختلف، کاربری‌های گوناگونی داشته است. این شهر گاه محلی برای قشلاق یا تبعیدگاه و گاه جولانگاه تاخت و تاز مغول‌ها و ترکمن‌ها در دوره‌های زمانی مختلف بوده است. گرمسار در طول تاریخ، به ویژه در دوران قاجار همواره مورد توجه حاکمان قرار داشت. یکی از دلایل اصلی توجه ویژهٔ حاکمان و بازرگانان به این شهرستان در طول تاریخ، قرار داشتن آن در مسیر راه ابریشم و همچنین مسیر زیارتی مشهد بود. افزون بر این، منابع نمکی فراوان، این شهرستان را به منطقه‌ای راهبردی تبدیل کرده بود، چرا که در گذشته‌های دور، نمک ارزشی همسنگ طلا داشت و حتی برای خرید و فروش به عنوان پول مبادله می‌شد. این دو مزیت کنار هم، ارزش این منطقه را دو چندان کرده بود. امروزه غارها و معادن نمکی افزون بر جذابیت گردشگری، گرمسار را به یکی از تأمین‌کنندگان و صادرکنندگان اصلی نمک تبدیل کرده است.
کاروانسرای ده نمک، گرمسار
از دلایل دیگر محبوبیت این شهرستان می‌توان به شرایط مناسب آب و هوایی آن اشاره کرد. گرمسار نزد پادشاهان به محل قشلاق معروف بود، اما با گذشت زمان، گرم‌تر شدن کرهٔ زمین، کاهش برف و باران و خشکسالی‌های پیاپی، اندک‌اندک جذابیت اقلیمی خود را از دست داد و به منطقه‌ای گرم و خشک تبدیل شد. بر اساس قانون تقسیمات جدید کشوری در آبان‌ماه ۱۳۱۶ هجری خورشیدی، خوار بخشی از شهرستان سمنان در نظر گرفته شد. در سال ۱۳۱۷، پس از احداث راه‌آهن سراسری در زمان رضاخان، نام خوار به طور رسمی به گرمسار تغییر یافت. در سال ۱۳۲۵بخش گرمسار از استان سمنان جدا شد، به تهران پیوست و جزو توابع دماوند شد. سرانجام در سال ۱۳۳۷، گرمسار از بخش به شهرستان تبدیل شد. هم‌اکنون گرمسار از سه بخش مرکزی، ایوانکی و آرادان تشکیل شده و یکی از شهرستان‌های تابع استان سمنان است.

۱ - کتاب نگاهی به گرمسار سرزمین خورشید درخشان، نوشتهٔ نوش‌آذر اسدی، ۱۳۷۸. ۲ - خوار در اوستا به معنی درخشیدن آمده است، از این رو، این ناحیه را سرزمین خورشید درخشان یا ماه تابان نام نهاده بودند. ۳- قومس سرزمینی پهناور و مشتمل بر شهرها، روستاها و کشتزارهایی‌ست که در دامنهٔ کوهستان طبرستان قرار دارد. (لغت‌نامهٔ دهخدا، از معجم البلدان). ۴- یکی از زبان‌های منطقهٔ شمال غربی ایران. عکس‌ها از: بابک ارجمندی #دریاچه_کویر

دسته‌بندی سمنان جاذبه‌های شهری کلید‌واژه دریاچه کویر گرمسار شهرستان گرمسار تاریخچه گرمسار ایالت قومس معادن نمک کویر مرکزی ایران پارک ملی کویر 38K بازدید
  • پمبه یا پنبهواژه پمبه در زبان طبری آن چیزی که مظهر لطافت و نرمی است پنبه نامیده می شود. امروزه این لغت با کلمه پنبه جایگزین شده است.
  • معدن نمک کوهدشت کهنمعادن نمک گرمسار جزو بزرگ‌ترین معادن نمک در ایران هستند
  • معادن نمک گرمسارمعادن نمک گرمسار جزو بزرگ‌ترین معادن نمک در ایران هستند که بخشی عمده از مصرف خوراکی کشور و نیز بخشی از صادرات را به خود اختصاص می‌دهند. این معادن افزون بر مصارف گوناگون منظرۀ جذابی نیز دارند که سالانه گردشگران بسیاری را به گرمسار می‌کشاند.
  • کاروانسرای شاه عباسی - قصر بهرام - ده نمک گرمسارساخت کاروانسرا در مسیر جاده‌های مهمی که از این منطقه می‌گذشتند
  • غار رودافشاندهانه غار رود افشان بر بالای ارتفاعات جنوب شرقی روستای رود افشان در ارتفاع تقریبی 1920 متر از سطح دریا در دامنه کوه روبروی پارکینگ قرار داشته و به دهان نهنگی عظیم الجثه میماند که برای بلعیدن شما گشوده شده است.
  • آسورروستایی در دل ارتفاعات سر به فلک کشیده البرز مرکزی
  • قله پاشورهروستای نوا در دامنه کوه پاشوره
عمارت سرهنگ آباد یا کوشکدریاچه کویر دریاچه کویر عمارت سرهنگ آباد یا کوشککوشک یا کاخ سرهنگ‌آباد موسوم به چهلستون در جنوب روستای سرهنگ‌آباد در ۳۰ کیلومتری جنوب شرق زواره قرار دارد.
سرو کهن ایراجدریاچه کویر دریاچه کویر سرو کهن ایراجسرو ایراج به ارتفاع بیش از ۵۰ متر و دارای عمری بیش از ۱۰۰۰ سال است
قلعۀ قدیمی ایراجدریاچه کویر دریاچه کویر قلعۀ قدیمی ایراجاز دیگر مناطق دیدنی و تاریخی این منطقه می‌توان به قلعه‌ای قدیمی که روی ارتفاعات این روستا استوار است، اشاره کرد.
تاریخچه ایراجدریاچه کویر دریاچه کویر تاریخچه ایراجنام روستای تاریخی ایراج در متون قدیمی ارابه و در بعضی متون نیز نام زرتشتی ارا آمده است.
چشمۀ گرمهدریاچه کویر دریاچه کویر چشمۀ گرمهاز دل کوه و با خنکای بهار، آبی زلال از چشمه‌ای در این روستا سر برآورده است.
قلعۀ ساسانی گرمهدریاچه کویر دریاچه کویر قلعۀ ساسانی گرمهیکی از مناطق گردشگری گرمه، قلعه‌ای قدیمی ساخته‌شده از گل، خشت و سنگ است.
روستای گرمهدریاچه کویر دریاچه کویر روستای گرمهروستای گرمه از توابع خور و بیابانک، در ۴۰ کیلومتری جنوب شهرستان خور استان اصفهان و در حاشیۀ کویر مرکزی ایران قرار گرفته است.
قلعۀ بیاضهدریاچه کویر دریاچه کویر قلعۀ بیاضهقلعۀ بیاضه یکی از کهن‌ترین قلعه‌های منطقه و در ردیف حصارها و دژهای قابل توجه در ایران است.
قلعۀ انوشیروان عادلدریاچه کویر دریاچه کویر قلعۀ انوشیروان عادلقلعه جندق یا قلعۀ انوشیروان عادل از بناهای تاریخی شهر جندق و تنها قلعۀ مسکونی در ایران کنونی‌ست.
معدن نمک کوهدشت کهندریاچه کویر دریاچه کویر معدن نمک کوهدشت کهنمعادن نمک گرمسار جزو بزرگ‌ترین معادن نمک در ایران هستند
پیر علمدار دامغاندریاچه کویر دریاچه کویر پیر علمدار دامغانآرامگاه پیر علمدار واقع در محلۀ خوریا، نزدیک مسجد دامغان و در خیابان شهید مطهری، از آثار تاریخی ارزشمند قرن پنجم ایران است.
مسجد تاریخانه دامغاندریاچه کویر دریاچه کویر مسجد تاریخانه دامغانتاریخانۀ دامغان معبدی‌ست که در دورۀ اسلامی به عنوان مسجد از آن استفاده می‌شد
دریاچۀ نمک حاج علیقلی دامغاندریاچه کویر دریاچه کویر دریاچۀ نمک حاج علیقلی دامغاندریاچۀ نمک حاج علیقلی یکی از جاذبه‌های منحصر‌ به فرد دامغان، در ۵۰ کیلومتری جنوب شهر دامغان واقع شده است
کویر حاج علیقلی دامغاندریاچه کویر دریاچه کویر کویر حاج علیقلی دامغانکویر حاج علیقلی، نمکزاری در جنوب شرقی دامغان است و در دهستان دامنکوه قرار‌دارد
تپه حصار دامغاندریاچه کویر دریاچه کویر تپه حصار دامغانتپه حصار دامغان در 2 کیلومتری جنوب شهرستان دامغان، در منطقه‌ای نیمه‌خشک و در پای مخروط‌افکنه‌های جنوبی رشته کوه البرز قرار گرفته است.
کاروانسرای شاه عباسی - قصر بهرام - ده نمک گرمساردریاچه کویر دریاچه کویر کاروانسرای شاه عباسی - قصر بهرام - ده نمک گرمسارساخت کاروانسرا در مسیر جاده‌های مهمی که از این منطقه می‌گذشتند