نفت گردشگر می آورد

گردشگری پس از صنایع نفت و خودروسازی، سومین صنعت درآمدزای هزاره جدید محسوب می‌شود و با توجه ویژه به خدمات در این هزاره پیش‌بینی می‌شود به سرعت به نخستی...

فرشید خدادادیان يكشنبه 2 تير 1387 | 17 سال پیشگردشگری پس از صنایع نفت و خودروسازی، سومین صنعت درآمدزای هزاره جدید محسوب می‌شود و با توجه ویژه به خدمات در این هزاره پیش‌بینی می‌شود به سرعت به نخستین رتبه درآمدزایی در سطح جهان تبدیل شود و به همین دلیل است كه نظریه‌پردازان اقتصاد جهان اهتمام و توجه ویژه خود را به این صنعت معطوف داشته‌اند و كشورهای مختلف تلاش می‌كنند در این فرصت نوین سرمایه‌گذاری مناسبی داشته باشند. در كشور ما كه سال‌ها مقام نخست توریسم در خاورمیانه را داشته (دهه 46 تا 56 خورشیدی) علی‌رغم تغییر نگرش به مقوله توریسم و پذیرش آن به‌عنوان صنعتی درآمدساز،‌ لزوم توجه بیشتر به ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری در این صنعت مشهود است. بر اساس اعلام شورای جهانی توریسم، ایران امروز به جایگاه سی و پنجم سقوط كرده است. در حالی كه طبق برنامه چشم‌انداز بیست ساله كشور، در پایان برنامه چهارم توسعه حداقل می‌بایست پاسپورت چهار میلیون گردشگر خارجی مُهر ورود به ایران خورده باشد، متاسفانه آمارهای ورودی تا سال گذشته تنها هفتصد و پنجاه هزار توریست ورودی را ثبت كرده‌اند! كه البته بدون شك مؤلفه‌های فراوان و عوامل متعددی در این ناكامی سهیم بوده‌اند، اما نباید ناامید بود. ایران توان فراوانی دارد تا در صورت برنامه‌ریزی و كار كارشناسی دقیق، ناكامی‌های قبلی را جبران كند. آثار و جاذبه‌های تاریخی و باستانی اكوتوریسم و جلوه‌های طبیعی و همچنین توان ارزشمندی كه می‌توانیم تحت عنوان توریسم صنعتی از آن یاد كنیم؛ آن هم در كشوری كه از فناوری‌های بومی گرفته تا صنایع عصر جدید نمونه‌های منحصر به فردی وجود دارد و از این میان پیشینه صنعت نفت در ایران به عنوان مهد این صنعت در خاورمیانه فرصتی طلایی و ویژه را به‌وجود آورده كه در صورت سرمایه‌گذاری مناسب می‌توان به توسعه صنعت توریسم از قبال آن در ایران امیدوار بود. یكی از این زمینه‌ها پتانسیل خوبی است كه صنعت نفت بواسطه پیشینه یكصد ساله‌اش در ایران از آن برخوردار است. جهانیان امروزه ایران را با منابع غنی نفت و گاز آن می‌شناسند و در كنار پیشینه باستانی این سرزمین به بُعد صنعتی آن در مقوله نفت و گاز نیز توجه دارند.نزدیك به یكصد سال پیش بود كه صنعت نفت با بهره‌برداری از نخستین چاه نفت خاورمیانه در جنوب غرب ایران و استان فعلی خوزستان متولد شد و این حدیث یكصد ساله آغاز شد. طی این مدت نمونه‌های مختلف ابزار و ادوات صنعتی از نخستین نمونه‌ها گرفته تا بعد از آن در تاسیسات نفتی ایران مورد استفاده قرار گرفت و بدین ترتیب است كه هركدام از این تاسیسات به خودی خود موزه ارزشمندی از توسعه فناوری صنعتی جهان است و از ادوات نیروی بخار گرفته تا گازسوز و الكتریسیته می‌توان نمونه‌های ارزشمندی را در كنار هم در این تاسیسات مشاهده كرد؛ امری كه در كمتر مركز پژوهشی صنعتی- دانشگاهی و آكادمیك و در كمتر نقطه‌ای از جهان شاهد آن هستیم و این مساله فرصت ارزشمندی برای سرمایه‌گذاری در توریسم صنعتی برای این تاسیسات عموماً از رده خارج فراهم می‌كند. توریست‌های صنعتی كارشناسان، مهندسان ارشد، طراحان و برنامه‌نویسان و همچنین علاقه‌مندان به تاریخ صنعت هستند و در مبحث توریسم صنعتی باید روی حضور آنها و همچنین دانشجویان رشته‌های صنعتی و غیره سرمایه‌گذاری كرد. قدمت تاسیسات نفتی در ایران به‌گونه‌ای است كه می‌توان با استفاده از آنها به قوی‌ترین و معتبرترین مراكز آكادمیك و صنعتی دنیا سرویس داد. در این بین قدیمی‌ترین و جالب‌ترین نمونه‌ها را در تاسیسات نفتی مسجدسلیمان می‌توان مشاهده كرد. نخستین چاه نفت، نخستین نیروگاه برق با نیروی بخار و نخستین تاسیسات جانبی و فراوری نفتی در آن قرار دارند؛ نمونه‌هایی كه نه‌تنها در ایران، بلكه در خاورمیانه قدیمی‌ترین نمونه‌ها محسوب می‌شوند! چاه شماره یك نفت خاورمیانه كه در مركز شهرستان مسجدسلیمان قرار دارد- و در اثر عدم رعایت حفظ حریم ساخت و ساز امروزه دیوار به دیوار منازل مسكونی منطقه است- مجموعه كاملی از نخستین تكنولوژی حفاری، بهره‌برداری و استخراج و پمپاژ نفت به وسیله نیروی بخار است و دیگ بخار آن سندی بر قدمت صنعتی آن به‌شمار می‌رود كه برای توریست‌های صنعتی بسیار جالب خواهد بود. علاوه بر این نیروگاه تولید برق این منطقه نفتخیز كه با قدمتی نزدیك به نود سال نخستین نمونه از تولید برق با استفاده از نیروی بخار است واجد اهمیت است و دیگر تاسیسات جانبی نفت نیز شرایطی به همین صورت در منطقه مسجدسلیمان دارند. جذابیت‌های توریسم صنعتی در دیگر نقاط استان خوزستان نیز پراكنده‌اند كه گل سرسبد آنها پالایشگاه نفت آبادان است و دیگر مناطق خوزستان همچون هفتكل و... در هركدام از این مناطق تاسیساتی وجود دارند كه البته از نظر فنی بدون استفاده و متروك می‌باشند و از نظر امنیتی نیز مشكلی جهت بازدید از آنها وجود ندارد و می‌توان توریست‌ها را به بازدید آنها برد. ویژگی‌ دیگر صنعت نفت در جنوب غرب ایران این است كه مراوده صنعتی غرب با این خط از خاك ایران تنها یك مراوده مكانیكی نیست، بلكه به‌واسطه حضور كاشفان نفت و كارشناسان و كاركنان بیگانه، خوزستان سالیان سال محل زندگی این اتباع بوده و چه بسیار كسانی كه با ملیت‌های مختلف در خوزستان متولد شده‌اند، ازدواج كرده‌اند و بعضاً پس از مرگ در گورستان‌های مخصوص كه در جای جای مناطق نفت‌خیز به «قبرستان خارجی‌ها» معروف است، به خاك سپرده شده‌اند. این ارتباط و حضور مستمر در ایران مراودات فرهنگی و حتی سببی فراوانی را همراه داشت و حتی ازدواج‌هایی نیز انجام شده است! این توضیحات از آن رو لازم آمد تا بدانیم جذابیت‌های تاسیسات قدیمی و مناطق نفتی ایران برای توریست‌های خارجی تنها محدود به بازدید از فناوری‌های قدیمی صنعتی نبوده، بلكه تاثیرات عاطفی و فرهنگی نیز برای افرادی خاص به همراه خواهد داشت و این فرصتی برای سرمایه‌گذاری است. شهرهای ایجاد شده در مناطق نفت‌خیز ایران عموماً ساختاری غربی دارند و از نوع معماری و خیابان‌بندی گرفته تا وجه تسمیه برخی مناطق تشابهات شگفتی بین این مناطق دورافتاده در جنوب غرب ایران و زیبا‌ترین شهرهای اروپایی وجود دارد كه باعث شگفتی و جذب توریست‌های خارجی خواهند بود. البته بدیهی است ما در خصوص صنعت توریسم صحبت می‌كنیم نه سیاست و بررسی بعد استعماری مقوله صنعت نفت و راهكارهای جلوگیری از تكرار آن شرایط احتمالی كه وظیفه سیاستمداران و كارگزاران روابط خارجی است.با چنین دستور كاری بررسی و شناخت تمامی جذابیت‌ها و توان درآمدزایی در توریسم صنعتی بسیار قابل توجه بوده و از نظر فرهنگی و تأمینی نیز باید شرایطی فراهم شود تا توریست‌های ما این اطمینان را داشته باشند كه به واسطه آنچه از نفت بر سر مردم ایران آمده، تهدیدی برای مهمانان بازدید كننده وجود ندارد! بر اساس اعلام روابط عمومی وزارت نفت، این وزارتخانه طرحی را برای موزه صنعتی خود دنبال می‌كند اما باید توجه داشته باشیم كه حصول نتیجه در این زمینه و اینكه اصولاً توریستی از آن موزه بازدید كند همت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و حمایت متولیان صنعت گردشگری در ایران را می‌طلبد و با در كنار هم قرار گرفتن تمامی این مؤلفه‌هاست كه می‌توانیم به بهره‌مندی كشور از درآمدزایی «توریسم صنعتی» و توسعه توریسم امیدوار باشیم. ظرفیت‌های سرمایه‌گذاری توریسم صنعتی در ایران بسیار غنی و قوی می‌باشند اما شرط اول حصول نتیجه از این ظرفیت‌ها همت و اراده جمعی در این زمینه است. کلید‌واژه نفت گردشگر آورد 96K بازدید