دهانه غلامان

دهانه غلامان دهانه غلامان ، شهری هخامنشی درسیستان است كه با وجود اهمیت و جایگاه ویژه اش تاكنون كمترازآن سخن به میان آمده است . جای جای منطقه سیس...

دهانه غلامان
رضا پورلطفیپنجشنبه 8 فروردين 1387 | 17 سال پیشدهانه غلامان دهانه غلامان ، شهری هخامنشی درسیستان است كه با وجود اهمیت و جایگاه ویژه اش تاكنون كمترازآن سخن به میان آمده است . جای جای منطقه سیستان با توجه به تمدن كهن و دیرینه اش از اهمیت قابل توجهی برخوردار است . وجود ده ها و صدها اثر و محوطه های تاریخی مهم از جمله شهرسوخته ، كوه خواجه، زاهدان كهنه و دهانه غلامان با یادمان دوره هخامنشی به عنوان تنها شهر شناخته شده به معنای متعارف امروزی با اندیشه های منظم و سیستماتیك مذهبی گویای نمدن دیرینه دراین گوشه از ایران است . شهردهانه غلامان در عهد هخامنشی و زمانی كه در بستر هیرمند آب جریان داشت از اهمیت و عظمتی شگرف برخوردار بوده است . محوطه باستانی دهانه غلامان تنها شهر هخامنشی محسوب می شود كه در 2 كیلومتری روستای قلعه نواز توابع شهرستان زهك روی تراسی به طول تقریبی 4تا 5 كیلومتر واقع شده است . دراین محوطه آثار و خرابه های بسیار زیادی از دوره های مختلف تاریخی دیده می شود كه نشانگر وجود دوره های شكوفایی تمدن و فرهنگ درآن محل بوده است . یك گروه ایتالیایی نخستین افرادی بودند كه در سال 1344 تحقیقات و فعالیت باستان شناسی را دراین محوطه آغاز كردند . این گروه با كشف آثار و بقایای شهر و تحقیقات به این نتیجه رسید كه این شهر مربوط به دوره هخامنشی است . این شهر هخامنشی دارای بخش های مختلف شامل صنعتی ، مسكونی ، عمومی ، مذهبی ، و بخش حاكم نشین است كه از لحاظ مطالعات باستان شناختی ، تاریخی و هخامنشی است كه درآن به روشنی می توان انواع خانه های شخصی مردم را در كنار ساختمان های دولتی ، اجتماعی و مذهبی مشاهده كرد . محله های مسكونی ، ساختمان های بزرگ عمومی ، معبد ، خزانه شهر ، محله صنعتی و نظامی كه در مساحت یكصد هكتاری این محوطه ارزشمند جای گرفته اند بیانگر جایگاه مهم شهر دهانه غلامان در سده های 5 و6 پیش از میلاد است . دهانه غلامان از نادرترین محوطه های باستانی فلات ایران بشمار می رود كه اطلاعات مفیدی درباره آیین های پرستش را درخود جای داده است . معماری رسمی هخامنشی و همچنین چگونگی تاثیرپذیری از معماری محلی و تاثیر از وضع آب و هوایی در تركیب ساختمانی شهر درآن جمع شده است . به اعتقاد كارشناسان ، شهر دهانه غلامان عمركوتاهی بین 150 تا 200 سال در سده های ششم و پنجم پیش از میلاد داشته و با توجه به این كه نسبت به طراحی آن اهدافی خاص در نظر بوده از دیگر محوطه های باستانی متمایز است . به گفته دكتر سیدمنصورسجادی سرپرست گروه باستان شناسی دهانه غلامان نبود برج و بارو ، دیوارهای دفاعی و قلعه و نیز نبود لایه های گوناگون استقراری و آثار منقول یا غیر منقول بیانگر عمركوتاه این شهر است . گرچه نام اصلی این شهر بطورقطع مشخص نشده اما پژوهش های كارشناسان و محققان نشان می دهد كه دهانه غلامان برای مدت كوتاهی مركز سیاسی ، اداری و اجتماعی در این منطقه محسوب می شده است . دهانه غلامان نام جدید این شهر است كه از تنگه ای طبیعی با همین نام گرفته شده و وجه تسمیه آن به خوبی روشن نیست . ظاهرا چون دهانه یا تنگه مذكور یكی از راه های ورودی به داخل فلات بوده و در دو سده گذشته برده فروشان ، غلامان افریقایی را برای فروش از طریق این تنگه به خاك ایران وارد می كرده اند به این نام معروف شده است . همچنین با توجه به فقدان هر گونه شی ء قابل توجه و تمیز و خالی بودن محوطه های حفاری شده در دهانه غلامان از بقایای سكونت می توان نتیجه گرفت كه تخلیه شهر با نظم و ترتیب بوده و عامل خارجی چون جنگ و جدال یا آتش سوزی درآن نقش نداشته است . به گفته دكتر سجادی با وجودی كه احتمالا تصمیم سیاسی ، طوفان شن عظیم و خشك شدن ناگهانی بستر رودخانه ای كه به شهر آب می رسانده در ترك این شهر دخیل بوده ، اما سومین عامل ، معقول ترین و بهترین فرضیه به شمار می رود . باستان شناسان تا كنون 7 فصل در دهانه غلامان سیستان كاوش كرده اند كه نتایج خوبی نیز ازآن حاصل شده است . كاوش درپادگان ، شناسایی ساختمان های متعدد ، معماری و تعیین حریم شهر بخشی از این فعالیت ها است . كشف آثار نقاشی كشف دو نمونه اثرنقاشی بی نظیر بر روی دیوار یكی از اتاق های شهر هخامنشی دهانه غلامان در استان سیستان و بلوچستان باستان شناسان را شگفت زده كرد . درنخستین اثر نقاشی كشف شده ، صحنه ای از شكار به تصویر كشیده شده كه طی آن یك نفر كه احتمال می رود حاكم و یا امیری باشد بركالسكه ای كه مكعب شكل كه توسط یك اسب قوی هیكل كشیده می شود سوار است و با تیر وكمان در حال تعقیب گراز بزرگی است .یك نیزه به پشت گراز اصابت كرده و تیری نیز در نزدیكی محل نیزه فرود آمده وسوار با تیر وكمان خود درحال رها كردن تیر بعدی است . ظاهرا سوار دارای كلاه ویا نوعی تاج قرمز رنگ است كه به علت فرسودگی نقاشی ، كاملا مشخص نیست . به گفته دكتر سید منصورسجادی سرپرست گروه باستان شناسی ، این نقاشی در ارتفاع حدود 90 سانتیمتری از كف زمین و درابعاد 35*120 سانمتیمتر با رنگ سیاه بر دیوارهای یكی از اتاق های شهر دهانه غلامان نقش بسته و با نقاط سفید رنگی نیز تزیین شده است . گفته می شود این اثر نقاشی شباهت زیادی به اثر مهر استوانه ای داریوش بزرگ در شهر تب در مصر دارد كه هم اكنون در BRITISH MUSEUM نگهداری می شود . به گزارش واحد اطلاع رسانی سازمان میراث فرهنگی كشور ، در دومین نمونه نقاشی مكشوفه ، اثری بصورت كنده كاری شده بر بالای یك درگاهی و زیر سقف یك اتاق در ابعاد 40*50 سانتیمتر نقش بسته است . دراین تصویر كه یك حیوان به احتمال زیاد اسب است روبروی پلكانی ایستاده و به نظر می رسد كه قصد بالا رفتن از این پله ها را دارد . پلكان مذكور به ساختمانی منتهی می شود كه تصویر یك انسان نیز بالای آن نقش بسته و احتمال می رود یك شاه نشین باشد . دكتر سجادی احتمال می دهد كه فردی پس از مشاهده بنای تخت جمشید ، قصد توصیف آن را داشته و از این رو به ساده ترین شكل ممكن و با استفاده از یك قلم نوك تیز این صحنه را بر روی دیوار كنده است . دهانه غلامان آثارموجوددردهانه غلامان درروی یك سلسله بلندی های طبیعی به درازای 5/1 كیلومتروپهنای 300 تا 800 متردركناربقایای دلتای قدیمی وخشك سنارودواقع شده است. درروی سطح زمینهای شهردهانه غلامان بقایای اثارمادی فرهنگی وبه خصوص سفال دیده نمی شود وتنهادربرخی موارداستثنایی نمونه های فرسوده وشكسته سفالی كه به سبب فرسایش زیادغیرقابل تشخیص می باشند به صورت پراكنده درسطح شهرپیدامی شود. باتوجه به ابعادبناهاوگستردگی انان درسطح شهر؛ مشخص است كه شهراصلی واولیه گسترده ترازانی بوده كه امروزه دیده می شود. پیمایش درسطح زمین وازمایش بقایای ساختمانها؛ بزرگی واستحكام انها؛ نشان ازوجودشهر بزرگی می دهند كه به خاطر فرسایش ناشی ازوزش بادهای شدیدوطوفانهای شن ازبین رفته است.بقایای موجوداین شهرازدو گروه ساختمان اصلی وتعدادی بناهای منفردتركیب شده است. یك قسمت شهردربخش غربی ودر درازای ابراهه ای كه شن های متحرك انرا پركرده اند قرارداشته وبخش دیگریعنی قسمت شرقی شهربه دوبخش برابرتقسیم می شد واثاران تاجائی كه به نام قبرزرتشت خوانده می شود ادامه داشته است. دراین دوبخش تعداد 27 بنای قابل تشخیص وجوددارد. این بناهاچه ازنظربزرگی اندازه وچه ازنظرنقشه وتركیب اتاقها وسایراجزای معماری قابل توجهند. ساختمانهای شماره 1 و2 و3 دربخش شرقی وشماره های 15 و16 و17 و21 و22 درشمال ابراهه قدیمی ودربخش غربی شهرواقع شده اند. این ساختمانها دارای كاربردهمگانی؛ مذهبی واجتماعی بوده اند.بناهای متوسط وكوچك و سكونتی شهردرمحله مسكونی وغرب ساختمان شماره 3 قراردارند. دربخش جنوبی ودرفاصله حدود2 كیلومتری شهر؛ اثاروبقایای بنای بزرگی وجودداردكه ازان بانام بنای نظامی یاپادگان نامبرده شده است. دیوارهای بزرگ وحجیم این بنای بزرگ مربع شكل؛ تقریبا 200 متر درازا وحدود 3 الی4 مترپهنادارند. دربنای ساختمانهای دهانه غلامان دقت زیادی به كاربرده شده است. بناهادرردیفهای نسبتا منظمی ساخته شده اند وبه دلیل وزش بادهای 120 روزه كه همواره از شمال غربی به سوی جنوب شرقی میوزند؛ درهای ورودی كلیه انها یا درضلع جنوبی ساختمانها قراردارندویا درمقابل انهابادشكنی تعبیه شده است. دیوارهای اصلی ساختمانهاباخشت های مستحكم بنا شده واتاق هادارای سقف های هلالی شكل وراست گوشه هستند و ازقواعدمعماری وزیبایی پیروی می كنند تاكنون هیچ كتیبه یانوشته ای ازاین شهربدست نیامده تانام باستانی شهرباقاطعیت كامل روشن شود اما پژوهش های ایران شناسان نشان داده كه این جاحداقل برای مدت كوتاهی مركزسیاسی؛ اداری واجتماعی ویابه سخن دیگرپایتخت درانگیانا یا درانجانای هخامنشی بوده ومطابق بازرنكای كتیبه های به جامانده این سلسله؛ شهرزرین كتزیاس وایزیدورخاراكسی مورخان یونانی بوده است . سیدمنصورسیدسجادی. در قسمت شمال غرب دامنه تپه دهانه غلامان آثار یك معبد به دوران هخامنشی به ابعاد 54*54 متر كشف و خاكبرداری شده است . درچهارگوشه این معبد چهار برج دیده بانی وجود داشت . این معبد در دونوبت مورد استفاده قرار می گرفت و بنای آن دوطبقه بود . در قسمت شمالی دهانه غلامان بنای بزرگ مستظیل شكلی دارای 25 اتاق اصلی و دو اتاق الحاقی كشف شده است . این فقط یك ورودی در قسمت شرق دارد . پس از گذشتن از تنها در ورودی این بنا و وارد شدن به حیاط از ورودی های شمالی ، شرقی ، جنوبی وغربی داخل حیاط می توان وارد اتاق های اطراف شد . درداخل این بناهای عظیم ستون های قطوری به ابعاد 110*110 سانتیمتر وجود دارد كه در قسمت شمال و جنوب 9 عدد و در شرق و مغرب 7 عدد است . در بعضی قسمت ها ستون ها در دو ردیف است . مصالح ساختمانی در تمام ابنیه این شهر باستانی اكثرا از خشت است . دكتر سجادی با اشاره به آغاز پنجمین فصل كاوش در دهانه غلامان می گوید : در ابتدای فصل تازه كاوش ها موفق شدیم چهار كارگاه در این شهر هخامنشی باز كنیم . ادامه بررسی ها و كاوش ها در حیاط مركزی یكی از این كارگاهها ما را به سه فضای مسكونی رساند . كشف سه اتاق با كاربری احتمالی صنعتی نتیجه اولیه این كاوش ها را برای ما به دنبال داشته است . احتمال می رود كه دراین اتاق ها نوعی دانه گیاهی را آرئ می كردند و از آن روغن می گرفتند . این روغن برای پخت و پز در مراسم آیینی مورد استفاده قرار می گرفته است . بجز اثار ذكر شده تعداد زیادی آثار سفالی و سنگ های آسیاب دستی و اشیاء كوچك چوبی ، استخوان های گراز و چند اثر مهربر روی گل و آثار ساختمانی نیز پیدا شده است . ساختمان قدیمی دهانه غلامان مقر حاكم آن ناحیه بود كه در زمان هخامنشیان وسعت و آبادانی داشت و چون در مرز شرق و نزدیك سرزمینی بود كه پیوسته بیم تاخت و هجوم اقوام صحراگرد از آن می رفت همیشه حاكمی لایق و مدیر و مدبر و منسوب به دودمان شاه بر آنجا حكومت می كرد . خندقی به عرض حدود 30 متر كه اینك با گل ولای پر شده ویرانه های شهر را از تپه های بزرگ جدا می سازد . دسته‌بندی شهرها و روستاهای تاریخی سیستان و بلوچستان کلید‌واژه دهانه غلامان 98K بازدید
نمای ایران دوست گرامی از مطلب جالب ارسالی متشكرم. لطفا منابع تحقیق خود را ذكر فرماییدپنجشنبه 8 فروردين 1387 | 17 سال پیش
روستای نای‌بند، نگینی در حاشیه کویربابک ارجمندیبابک ارجمندیروستای نای‌بند، نگینی در حاشیه کویرجایی با نخل، نارنج، انار و زیتون
روستای پروادهبابک ارجمندیبابک ارجمندیروستای پروادهنمای پانورامای ۳۶۰ درجه روستای پرواده، خراسان جنوبی
بوم گردی شریف آباد دستکندی در دل کوه کهتویه بستکابراهیم رفیعیابراهیم رفیعیبوم گردی شریف آباد دستکندی در دل کوه کهتویه بستکمحمد احمدی استاد بنّای اهل روستای کهتویه بستک هرمزگان با دستکند هایش در دل کوه و ایجاد چند اتاق، ساخت ابزار و وسایل تراشیده از سنگ، محیطی جذاب برای گردشگران به وجود آورده است.
دوهوکسپیده اصلانسپیده اصلاندوهوکدوهوک، روستایی چسبیده به بخش دیهوک از توابع شهرستان طبس است. روستایی باقی مانده از دل تاریخ. بناهای روستا هرکدام قصه‌ای از ایلخانیان تا قاجار و پهلوی‌ برای شما بازمی‌گویند. قدم به روستا که بگذارید آنقدر دست نخورده است که گویا تاریخ دست شما را گرفته و به صفحات بسیار ناب اش می‌برد. صفحاتی که کسی تابه‌حال نخوانده است.
دیهوک قدیممهدی مخلصیانمهدی مخلصیاندیهوک قدیمدیهوک شهر کوچکی است در شرق شهر طبس. وقتی درباره جاذبه‌های تاریخی آن جستجو کنید به شما اصفهک و نای‌بند پیشنهاد می‌شود. اما گوهری گم شده در دل این شهر است و آن بافت قدیمی این شهر است.
روستای اصفهکپروین هاوشپروین هاوشروستای اصفهکاصفهک، روستایی است در میانه‌ی کویر مرکزی ایران در استان خراسان جنوبی و با مجموعه سکونتگاه های تاریخی که بافت تاریخی آن در چند دهه ی اخیر خالی ازحیات میگردد اما در پی بازسازی و احیای روستا،حیاتی دوباره می‌یابد. روستای اصفهک را میتوان از موفق ‌ترین نمونه‌های بازسازی مشارکتی به دست نیروهای مدنی و متخصص دانست.
روستای نای‌بندبابک ارجمندیبابک ارجمندیروستای نای‌بندروستای نای بند، از توابع بخش دیهوک و شهرستان طبس در استان خراسان جنوبی قرار گرفته
ساحل پزم‌فاطمه جداریفاطمه جداریساحل پزم‌ساحل پزم تیاب یکی از زیباترین سواحل دریای عمان
جندق‌سپیده اصلانسپیده اصلانجندق‌جَندَق‌ ، دهستان‌ و شهری‌ در بخش‌ خور و بیابانک‌ در شهرستان‌ نائین‌ در استان‌ اصفهان‌.دهستان‌ جندق‌، به‌ مرکزیت‌ شهر جندق‌، تقریباً در جنوب‌ دشت‌ کویر و در شمال‌ بخش‌ خور و بیابانک‌ واقع‌ است‌. از شمال‌ به‌ دهستان‌ طُرود (در بخش‌ مرکزی‌ شهرستان‌ شاهرود)، از مشرق‌ و جنوب‌ شرقی‌ به‌ دهستان‌ بیابانک‌ و از جنوب‌ غربی‌ و مغرب‌ به‌ دهستان‌ چوپانان‌ (در بخش‌ اَنارک‌) محدود می‌شود و مشتمل‌ بر یازده‌ آبادی‌ و یک‌ شهر به‌ نام‌ جندق‌ است‌.
روستای بیابانکبابک ارجمندیبابک ارجمندیروستای بیابانکبیابانک روستایی در حاشیه کویر مرکزی ایران
روستای گردشگری اورامان تختعباس رحمانیعباس رحمانیروستای گردشگری اورامان تختاورامان تخت یکی از روستاهای ایران با قدمت بیش از ۱۰۰۰ سال در بخش اورامان شهرستان سروآباد در جنوب شرقی مریوان استان کردستان قرار گرفته است.
پاوهعدنان مرادیعدنان مرادیپاوهپاوه در هر فصل زیبایی های خاص خود را دارد و در فصل بهار با شکوفا شدن شکوفه های بادام های کوهی مناظر چشم نواری خلق می کند
شهر زیبای ورزنهمهدی مخلصیانمهدی مخلصیانشهر زیبای ورزنهشهر کوچک و زیبای ورزنه، در حاشیه زاینده‌رود و نزدیک به باتلاق گاوخونی از مکان هایی است که هر کس دست کم یکبار باید آن را ببیند.
تاریخچه ایراجدریاچه کویر دریاچه کویر تاریخچه ایراجنام روستای تاریخی ایراج در متون قدیمی ارابه و در بعضی متون نیز نام زرتشتی ارا آمده است.
روستای گرمهدریاچه کویر دریاچه کویر روستای گرمهروستای گرمه از توابع خور و بیابانک، در ۴۰ کیلومتری جنوب شهرستان خور استان اصفهان و در حاشیۀ کویر مرکزی ایران قرار گرفته است.
درگذرگاه های ساسانی - تنگه چوگان,شهربیشاپور،کاخ و قلعه فیروزآباد - بخش دومپروین هاوشپروین هاوشدرگذرگاه های ساسانی - تنگه چوگان,شهربیشاپور،کاخ و قلعه فیروزآباد - بخش دومخلق بسیاری از آثار هنری از جمله نقش برجسته ها و کتیبه ها در دوره ساسانی به طور مستقیم نتیجه اتفاقات سیاسی و اجتماعی این دوره بوده است و شاهان ساسانی جهت گزارش این رویدادها به آیندگان و جاودانه کردن خود در تاریخ به خلق این آثار هنری اقدام کرده اند.